Menu
No mundo

Por um passo adiante na proteção internacional do meio ambiente

27/04/2020 21:07 | Atualizado há 1 ano
Publicidade
Artigo escrito por Antonio Fernando Prestes Garnero, Advogado e Mestre em Direito

O problema fundamental em relação aos direitos do homem, hoje – diz Bobbio em sua primorosa “A era dos direitos” – não é tanto de justificá-los, mas o de efetivamente protegê-los. O meio ambiente, nessa linha de raciocínio, está fartamente justificado como um direito do homem, assim entendido como um direito natural, válido em qualquer tempo e invocável em toda oportunidade, oponível a todos e que, por tais razões, não depende de previsão normativa alguma.

A sua titularidade, ademais, é difusa, pois cuida-se de um direito pertencente a todos, ao mesmo tempo em que não pertence a ninguém.

Reconhece-se, ademais, que praticamente a totalidade dos ordenamentos jurídicos contemporâneos consagra expressamente o direito ao meio ambiente protegido e equilibrado, o que o torna também um direito fundamental, posto que positivado nas Constituições modernas e, ao mesmo tempo, um direito humano, expressão esta afeta aos direitos fundamentais que estão insculpidos na categoria do Direito Internacional Público (previstos, por exemplo, em tratados internacionais ou declarações).

Em razão desse amplo reconhecimento, surgem no palco internacional, especialmente após a Segunda Guerra Mundial, as manifestações iniciais do Direito Internacional do Meio Ambiente, complexo de normas jurídicas que são as fontes dos direitos e deveres ambientais para os sujeitos de direito internacional público – Estados, organizações internacionais e, numa visão contemporânea, também os particulares.

Assim, em 1972 adotou-se sob os auspícios da Organização das Nações Unidas a Declaração sobre o Meio Ambiente Humano, conhecida como a Declaração de Estocolmo , cuja conferência é considerada por muitos como o primeiro evento internacional de relevo para a definição do sistema internacional de proteção ambiental.

O princípio 1 da Declaração de Estocolmo foi pioneiro ao vincular diretamente a proteção ambiental com os direitos humanos, na medida em que declarou o direito fundamental à liberdade, à igualdade e a condições de vida adequadas, num meio ambiente de qualidade tal que lhe permita levar uma vida digna e gozar de bem-estar.

Posteriormente, cite-se a ECO-92, realizada no Rio de Janeiro em 1992, ao final da qual adotou-se a Declaração do Rio de Janeiro sobre Meio Ambiente e Desenvolvimento, que prescreveu 27 princípios que representam os objetivos contemporâneos na seara da proteção ambiental.

Também vale menção à Conferência das Nações Unidas sobre Desenvolvimento Sustentável, conhecida como a Rio + 20 que trabalhou, sobretudo, com a relação entre a proteção ambiental e o desenvolvimento sustentável.

Portanto, os textos internacionais – e o Brasil é parte nos principais instrumentos internacionais sobre o meio ambiente concluídos no sistema onusiano – deixam claro a prioridade que os Estados devem conferir à proteção do meio ambiente, corolário do próprio direito à vida.

Já no plano interno, como se disse, as constituições modernas também vêm consagrando o direito ao meio ambiente na qualidade de direito fundamental, o que, no caso brasileiro, se verifica pelo teor do art. 225 da Carta Magna de 1988.

Nada obstante a ampla justificação teórica e normativa, surge aqui precisamente o problema já apontado por Bobbio, que é o tendão de Aquiles da questão ambiental em nível internacional e o principal ponto de desconforto para os Estados, já que diz respeito às inevitáveis concessões – chamadas por alguns inclusive pelo ultrapassado conceito de relativização da soberania estatal – que devem ser por estes realizadas de modo a dar-se efetividade ao direito fundamental ao meio ambiente.

Em outras palavras, é chegada a hora do concerto internacional das nações – atentas que estão para o futuro sadio dos seus povos – reunir-se novamente para que seja dado um passo definitivo rumo à concretização da proteção internacional do meio ambiente, bem de uso comum de toda a humanidade.

Impõe-se, portanto, nas palavras da nossa própria Lei Maior, aos principais sujeitos de Direito Internacional Público, o “dever de defender e preservar o meio ambiente para as presentes e futuras gerações”. Ora, é forçoso convir que a efetiva proteção internacional atualmente em vigor é demasiadamente tímida.

Sendo o direito ao meio ambiente um direito fundamental – de terceira geração na conhecida classificação doutrinária – não há motivo para que lhe seja conferido um standard protetivo distinto daquele destinado aos direitos civis e políticos, por exemplo, sob pena de malferir-se o princípio da isonomia.

Na linha do atestado pela melhor doutrina, a despeito da classificação doutrinária dos direitos humanos em gerações, não há falar em hierarquia alguma entre estes, dado que todos possuem as mesmas características da universalidade, indivisibilidade, inexauribilidade, interdependência e inter-relacionariedade.

Aliás, basta supor a vida sem o meio ambiente para a citada interdependência entre ambos direitos humanos sobressair com clareza meridiana. Desta forma, reconhecido o direito ao meio ambiente como direito humano, como tal há de ser tratado e protegido.

Infelizmente, é inevitável concluir-se que o meio ambiente sofre da síndrome aguda da proteção deficiente dos direitos humanos.

Quiçá seja, inclusive, o exemplo mais gritante, em todo o catálogo dos direitos humanos, da desproporcionalidade entre o discurso dos Estados na celebração de sua essencialidade e o efetivo sistema internacional colocado em prática para a sua defesa.

Com efeito, os principais instrumentos no plano internacional que versam sobre o meio ambiente – dentre os quais a já citada Declaração de Estocolmo e a do Rio de Janeiro – situam-se apenas no âmbito do que a doutrina internacionalista identifica como direito flexível, ou soft law , que são basicamente normas que objetivam orientar condutas futuras dos Estados impondo, quando muito, no caso de seu descumprimento, apenas sanções que não são jurídicas mas, possuem, sobretudo, natureza moral.

É dizer, em síntese, que os principais tratados de Direito Internacional do Meio Ambiente não geraram, até hoje, senão meras recomendações para os Estados-partes, em lugar de verdadeiras obrigações de direito positivo – que deveriam ter sido criadas como todo tratado vinculante na seara internacional -, o que revela-se absolutamente inaceitável ante o atual estágio de desenvolvimento do sistema internacional de direitos humanos, no qual já se concebe, inclusive, uma quarta geração, na lição de Paulo Bonavides, que seria aquela consequente do processo de globalização dos direitos fundamentais. 

Tampouco os modelos de tratados internacionais utilizados com maior frequência pelos Estados-partes para cuidar do meio ambiente revelam-se adequados ao fim a que se propõem.

De fato, os denominados tratados guarda-chuva (umbrella treaties) ou tratados-quadro, ambos com amplo destaque no cenário do Direito Internacional do Meio Ambiente, se limitam a estabelecer fundamentos jurídicos abstratos para determinado acordo, ou seja, fixam linha gerais sobre determinadas questões ambientais, sem, contudo, regulamentá-las, o que é consignado para momento posterior, a ser realizado mediante novo acordo.

Ora, essa técnica, embora seja o máximo de comprometimento que se pode extrair dos Estados em dado momento histórico, é morosa e insuficiente pelo que não é merecedora de aplausos. Dito de outra forma, é possível e necessário ir além, em termos de eficácia e efetivação do direito ao meio ambiente.

Vale lembrar que a citada técnica da convenção-quadro foi utilizada pela ONU, em Nova Iorque, no ano de 1992, quando da adoção da Convenção Quadro sobre Mudança do Clima, a qual teve a sua regulamentação intencionada pelo Protocolo de Quioto de 1998.

Contudo, mais de duas décadas se transcorreram e não há negar a insuficiência dessas convenções no que tange ao cumprimento dos objetivos nelas delineados – em detrimento do meio ambiente e de toda a humanidade – os quais ficam dependentes sobremodo do voluntarismo de cada Estado-parte e de sua política interna em determinada fase histórica.

Por todo o exposto é que se torna premente, considerando a essencialidade da matéria, uma restruturação do tema em âmbito internacional, com a criação de um ambiente fecundo ao estabelecimento de um tratado internacional multilateral específico à proteção ambiental, vinculante para os Estados-partes, de direito rígido ( hard law ), que passará a integrar e complementar os principais documentos de direitos humanos do mundo, como a Declaração Universal de Direitos Humanos de 1948.

Ora, se no sistema global de direitos humanos já se criou, desde 1966 com os Pactos de Nova York, os mecanismos para a proteção dos direitos humanos de primeira e segunda geração consagrados na citada Declaração Universal de 1948 – quais sejam, o Pacto Internacional de Direitos Civis e Políticos e o Pacto Internacional dos Direitos Econômicos, Sociais e Culturais, respectivamente – é em homenagem aos princípios da igualdade e da razoabilidade que o meio ambiente, ao se posicionar entre os mais proclamados dos direitos humanos da chamada terceira geração, deve receber idêntica proteção. 

Demais a mais, é promissor, como recorda Valério Mazzuoli, que, hodiernamente, nas instâncias regionais de direitos humanos, nomeadamente nos sistemas interamericanos e europeu, as Cortes supranacionais encarregadas de zelar pelo cumprimento das convenções regionais – no caso, a Corte Interamericana de Direitos Humanos e a Corte Europeia de Direitos Humanos, guardiães, respectivamente da Convenção Americana de 1969 e da Convenção Europeia de Direitos Humanos de 1950 – venham protegendo, por meio de suas decisões o meio ambiente, ainda que de maneira indireta, como quando se alega a violação de um direito humano de primeira geração (v.g. a vida, a intimidade etc.) conexo com determinada questão ambiental, provendo-se expressamente a tutela ao primeiro embora a proteção também incida, por via reflexa, com efetividade para o segundo.

Essa nova tendência de proteção “por ricochete”, leciona o festejado internacionalista, tem sido nominada de greening ou “esverdeamento” nos sistemas regionais de direitos humanos.

Exemplificativamente, no Caso Comunidade Indígena Awas Tingni Mayagna (Sumo) contra a Nicarágua, a Corte Interamericana decidiu, em 2001, que a Nicarágua incorreu em violação à Convenção Americana no que versa sobre o direito à propriedade privada e proteção judicial – ambos direitos de primeiro geração – ordenando que o citado Estado demarcasse as terras dos Awas Tingni, no que evitou-se o desmatamento da região, tutelando-se, consequentemente, o meio ambiente, direito humano de terceira geração.

Também a Corte Europeia, notadamente no caso López Ostra v. Espanha , de 1994, baseada nos direitos à integridade física e à inviolabilidade do domicílio e da vida privada, solucionou questão ambiental referente a poluentes advindos de um estação de tratamento de resíduos na cidade espanhola de Lorca, com fundamento no direito das vítimas individuais de habitarem em um meio ambiente que propicie a sadia qualidade de vida.

Isso ocorre porque nem a Convenção Americana de Direitos Humanos nem tampouco a Convenção Europeia de Direitos Humanos positiva direitos de cunho ambiental em seu texto, o que torna necessário o uso da referida técnica de proteção indireta ou reflexa, sem a qual o meio ambiente quedar-se-ia ao largo de qualquer mecanismo de proteção dos sistemas regionais.

Daí a razão, outrossim, para se revisitar o tema em nível de Direito Internacional Público, de modo a estender a competência contenciosa das cortes dos sistemas regionais, seja através de novos Protocolos ou emendas aos seus textos, ou até mesmo, como se aventou acima, por meio de um tratado internacional específico e detalhado sobre a matéria do meio ambiente o qual, por sua vez – e por que não considerar ? – poderia criar, em seu bojo, uma Corte supranacional permanente, com efetiva função jurisdicional e decisões vinculantes, dedicada às mais sensíveis causas ambientais do planeta.

Se o tema é dos mais importantes, é assim o proclamam todos os ordenamentos jurídicos modernos, são considerações como essas que devem ser pensadas pelos agentes políticos e operadores do direito, de modo a lograr-se um avanço efetivo nessa temática fundamental para a vida em sociedade.

Referências: MAZZUOLI, Valério de Oliveira. Curso de Direito Internacional Público. 3ª ed. Rio de Janeiro: Forense, 2019. BONAVIDES, Paulo. Curso de direito constitucional. 10ª ed. São Paulo: Malheiros, 2000. BOBBIO, Norberto. A era dos direitos. Trad. Carlos Nelson Coutinho. Rio de Janeiro: Elsevier, 2004,

Continua depois da publicidade
Vaření rýže v čajovém vývaru: hospodyňky našly způsob, jak znatelně zlepšit chuť přílohy - Restaurace Na Nádraží Nemůžete to zachránit, budete to muset vyhodit: tři věci, které byste nikdy neměli prát v pračce - Restaurace Na Nádraží Nesnažte se plašit ptáky na pozemku - tím jen naštvete sousedy - Restaurace Na Nádraží Plněné papriky se stanou vaším kulinářským mistrovským dílem už po dvou soustech - Restaurace Na Nádraží Užívejte si života za každého počasí: jak se zbavit syndromu 'odloženého léta' - Restaurace Na Nádraží Vezměte ostré nůžky a takto s nimi zacházejte - v létě budou keře oplývat plody - Restaurace Na Nádraží Vaše bílé boty budou jako nové: potřete je přípravkem, který je v každé kosmetické taštičce - Restaurace Na Nádraží Mám - splácím rychleji: jak získat zpět daňový odpočet úroků z hypotéky - Restaurace Na Nádraží Příliš drahé: odborníci šokováni cenou sleďů pod kožichem na Nový rok - Restaurace Na Nádraží Tento nádherný keř kvete tak, že je každý nadšený: zasaďte ho a uděláte senzaci - Restaurace Na Nádraží Odstraňte tyto části stromu: příští rok bude růst s bláznivou silou - Restaurace Na Nádraží Přidat věk, zkazit vzhled: vizážistka jmenuje 3 nejčastější chyby v líčení - Restaurace Na Nádraží Britka, která oslavila 103. narozeniny, se podělila o svůj recept na dlouhověkost - Restaurace Na Nádraží Lahodná a šťavnatá bez starostí: uvařte červenou řepu za pár minut - 3 nejlepší způsoby - Restaurace Na Nádraží Skvrna na koberci není žádný problém: stačí použít tyto lidové prostředky - Restaurace Na Nádraží Po uvaření této zeleniny nevylévejte vodu: neocenitelný elixír pro pokojové rostliny - Restaurace Na Nádraží Můžete jíst cokoli: 4 tajemství japonské štíhlosti odhalena - Restaurace Na Nádraží Lepicí páska na lopatku: jak vynalézavé hostitelky odstraňují prach a špínu z podlahy - Restaurace Na Nádraží Una sola mata dará un mar de tomates: cómo preparar la tierra perfecta para el semillero - Atana Lindavista Un hombre lo dirá todo: un psicólogo dijo lo que toda mujer debe hacer - Atana Lindavista No quedará ni rastro de óxido: estos económicos productos limpiarán sus tuberías hasta dejarlas relucientes - Atana Lindavista ¡Las sirenas están de moda! No tienes ni idea de lo que estará de moda en 2023 (foto) - Atana Lindavista Mezclar limón y aceite vegetal: al cabo de una semana, obtener una solución bombástica - Atana Lindavista Olerá a pobreza: la diseñadora Kerimova nombró los errores de la imagen, que da vergüenza cometer - Atana Lindavista La plata brillará como nueva: esta solución borrará la placa negra - Atana Lindavista No amarillea en los arbustos - rocíe pepinos y tomates con esta solución en julio - Atana Lindavista No pierda tiempo en esto: a los turistas les han dado un truco para ser siempre los primeros en coger su equipaje - Atana Lindavista Sólo unos pocos lo saben y lo hacen: por qué es fundamental invernar las ventanas - Atana Lindavista 50 sombras de Grey: cómo llevar este color sin parecer un ratón - Atana Lindavista El linóleo brillará más que el sol: lávelo con estos productos - incluso las manchas viejas desaparecerán - Atana Lindavista 'Discutir sobre tu marido con tu vecina puede dejarte sin él': una taróloga ha lanzado un severo aviso para el 27 de febrero - Atana Lindavista Se puede preparar una potente infusión contra el escarabajo de la patata de Colorado sin gastar un céntimo: aquí tienes la receta - Atana Lindavista Conviértete en un estropajo: nunca hagas esto a tus extensiones de pelo - 4 prohibiciones importantes - Atana Lindavista Coge una esponja y una botella de aceite vegetal: en un minuto tendrás algo increíble - Atana Lindavista Las 9 razas de perros más cariñosas y afectuosas que son realmente leales - Atana Lindavista Riega tus pepinos con esta barata solución milagrosa: se te saldrán los ojos de las órbitas al ver el resultado - Atana Lindavista 4 razones por las que las mujeres de la URSS aparentaban más de 50 años a los 30 - Atana Lindavista Ya hay fecha de estreno para el programa basado en la serie de televisión El juego de los calamares - Atana Lindavista Pasa los dedos por el fregadero: no te creerás lo que hacen las azafatas experimentadas - Atana Lindavista Como un reloj suizo y después de 50 años de uso - limpie esta parte del frigorífico 2 veces al año - Atana Lindavista Mitä ja miten istuttaa taimet maaliskuussa: luettelo vihanneksista, kukista ja huonekasveista - Vic Cafe Kotisi pinnat loistavat: kokeile ammattisiivoojien siivousvinkkejä - Vic Cafe Kuinka edistää brändiäsi messengereissä: muutamia tärkeitä lifehackeja - Vic Cafe Lihasta tulee mehevää ja pehmeää: vältä 4 virhettä naudanlihaa kypsennettäessä - Vic Cafe Sitkeä rasva voidaan helposti pestä pois keittotasolta: kalliita kemikaaleja ei tarvita - Vic Cafe Miten muuten kokeneet emännät käyttävät astianpesuainetta: 3 välttämätöntä tilannetta - Vic Cafe Pese leikkuulauta nopeasti ja helposti: 7 yksinkertaista ja tehokasta tapaa - Vic Cafe Tavarat eivät rypisty: Venäläisille turisteille on kerrottu, miten vaatteet pakataan tiiviisti - Vic Cafe Lisää etikkaan mitä tahansa shampoota: näet, mitä tämä pistävä seos voi tehdä - Vic Cafe Kiinnitä pala styroksia kaappiin: hyppäät riemusta, kun tajuat asian tarkoituksen - Vic Cafe Raejuuston salaiset ominaisuudet: 4 tapaa käyttää sitä kotona ja keittiössä kokeneilta emänniltä - Vic Cafe Kattokruunu, hana ja muut: 5 paikkaa keittiössä, jotka kokemattomat emännät unohtavat puhdistaa - Vic Cafe Älä heitä kertynyttä muovipulloa pois: 10 tilannetta, joita voit käyttää kotona ja keittiössä - Vic Cafe Kylpyammeesi on kuin uusi vain 5 minuutissa: yksinkertainen ratkaisu poistaa kellastumisen ja hilseilyn - Vic Cafe Älä heitä viinikorkkeja pois: sinulla ei ole aavistustakaan, kuinka paljon hyötyä niistä on - Vic Cafe Mitä jokaisen kokin tulisi tietää: 4 yleisintä virhettä keittiössä - Vic Cafe Unohda kaupasta ostettu pyykinpesuaine: sekoita vain 3 ainesosaa - se on monta kertaa parempaa - Vic Cafe Älä heitä vessapaperin hylsyjä pois: 11 tapaa käyttää niitä kotona ja keittiössä - Rauman Varaosahalli Älä heitä leivänkäärintäklipsiäsi pois, vaan kiinnitä se teipillä: nerokas kikka, joka helpottaa elämää - Rauman Varaosahalli Miten muuten kokeneet emännät käyttävät sipulia: 6 korvaamatonta tapaa kotiin ja kotitalouteen - Rauman Varaosahalli Miten pelastaa nopeasti kellastuva valkosipuli: muista tämän ravitsevan rehun koostumus - Rauman Varaosahalli Vessatukokset katoavat: 5 todistettua tapaa korjata ongelma - Rauman Varaosahalli Keksit pysyvät pehmeinä ja tuoreina pidempään: tarvitset vain omenaviipaleen - Rauman Varaosahalli Siivousaika lyhenee huomattavasti: muista nämä kultaiset säännöt ajan säästämiseksi - Rauman Varaosahalli Älä heitä vanhentuneita aspiriinitabletteja pois: käytä niitä näin - kiljaise ilosta - Rauman Varaosahalli Älä heitä käytettyjä muovimukeja pois: 10 tapaa käyttää niitä kotona ja maaseudulla - Rauman Varaosahalli Älä heitä kahvinpuruja pois: 14 tehokasta tapaa käyttää niitä kotona, keittiössä ja maaseudulla - Rauman Varaosahalli Lisää glyseriiniä veteen ennen lattioiden puhdistusta: laminaattiongelmat katoavat - Rauman Varaosahalli Kuinka tehdä kylpyhuoneestasi kauniimpi ja viihtyisämpi: 9 tärkeää vinkkiä kokeneilta suunnittelijoilta - Rauman Varaosahalli Lääkäri on nimennyt oikean ravitsemuksen tärkeät piirteet 40 ikävuoden jälkeen - Rauman Varaosahalli Muista lisätä ne keittoihisi: 3 ainesosaa tekee mistä tahansa ruoasta maukkaamman ja terveellisemmän - Rauman Varaosahalli Kylpyhuoneen remonttiin ei enää tarvita laattoja: näin voit vaihtaa kylpyhuoneen lattian nopeasti, edullisesti ja pölyttömästi - Rauman Varaosahalli Miten kokeneet puutarhurit kasvattavat mansikoita parvekkeella: uskomaton tapa - jopa aloittelija voi selviytyä - Rauman Varaosahalli Kuinka pelastaa vanhentuvat ruoat: kokeneiden emäntien parhaat niksit - Rauman Varaosahalli Voi, majoneesi, mannasuurimot: 6 epätavallisen tehokasta kotitalouskäyttöä - Rauman Varaosahalli Älä heitä banaanin kuorta pois: käytä sitä täydellisen kotitekoisen etikan valmistamiseen - Rauman Varaosahalli Kuinka valkaista vuodevaatteet: 7 välttämätöntä DIY-vinkkiä kokeneilta emänniltä - Rauman Varaosahalli Älä heitä kahvinpuruja pois: 14 tehokasta tapaa käyttää niitä kotona, keittiössä ja maaseudulla - Rauman Varaosahalli Kotitalouskeino auttaa paistinpannun puhdistamisessa: sinun täytyy hieroa siihen pyykkisaippuaa - Rauman Varaosahalli Draniki on kultainen ja herkullinen: mitä 3 asiaa on tärkeää ottaa huomioon paistettaessa - Nastola Seura Mitä mansikoiden kanssa ei kannata tehdä keväällä: älä toista näitä 3 yleisintä virhettä - Nastola Seura Älä heitä polyeteenipusseja pois: muista 7 korvaamatonta käyttötilannetta - Nastola Seura Salaatti säilyy pidempään: muista tämä tapa pitää vihannekset tuoreina - Nastola Seura Miksi sinun ei pitäisi juoda vanhentunutta pullovettä: muista nämä 3 vaaraa - Nastola Seura Suojaa epäonnelta ja onnettomuudelta: mitä kasveja pahalta silmältä istuttavat kokeneet kotiäidit - Nastola Seura Tunkkaisesta leivästä tulee taas tuoretta: muista nämä 3 tehokasta tapaa käsitellä sitä - Nastola Seura Moni datsanviljelijä kasvattaa tomaatin taimia edelleen väärin: muista nämä suuret virheet - Nastola Seura Tukokset eivät vaivaa sinua pitkään: tee nämä 4 ennaltaehkäisevää toimenpidettä säännöllisesti kotona - Nastola Seura Kuinka kasvattaa paksua ja rehevää tilliä: joitakin tärkeitä salaisuuksia vihreiden kasvattamiseen - Nastola Seura Älä heitä ylijääneitä pastoja ja kastikkeita pois: 7 hyödyllistä tapaa käyttää niitä - Nastola Seura Näin kokeneet puutarhurit torjuvat tuholaisia: istuta nämä 4 hyönteisiä vihaavaa kasvia - Nastola Seura Mannasuurimot kypsennetään ilman kokkareita: muista tämä yleinen virhe, kun keität rouheita - Nastola Seura Jak suszyć żywność w lodówce: sprytny sposób od doświadczonej gospodyni - gim44 Onkolog nazwał kapustę pokarmem, który spowalnia proces starzenia się organizmu - gim44 Nie wyrzucaj obierków ziemniaczanych: 3 przydatne właściwości do zastosowań domowych - gim44 Nie wyrzucaj starych rzeczy: 8 przedmiotów, które przydadzą się w domu i kuchni - gim44 Zmyj stuletnie osady za pomocą gąbki: tłuszcz i sadza zostaną rozpuszczone za pomocą prostego środka - gim44 Nie wyrzucaj starych poduszek: 10 sposobów na wykorzystanie ich w domu i mieszkaniu - gim44 Dlaczego doświadczone gospodynie domowe nie wyrzucają starych poduszek: 8 skutecznych sposobów na wykorzystanie ich w domu - gim44 Nie wyrzucaj pustych butelek: umieść na nich rzeczy, a rano nie uwierzysz - gim44 Włóż niewidzialny gwóźdź pod gwóźdź: będziesz skakać z radości, gdy zdasz sobie sprawę, do czego służy - gim44 Nie wyrzucaj zużytych pałeczek: 6 sposobów na życie w domu i kuchni - gim44 Nie wyrzucaj słomek do napojów: 10 sposobów na wykorzystanie ich w domu i w kuchni - gim44 Posolić grejpfruta w kąpieli - rezultat sprawia, że wszystkie hostessy piszczą - gim44 Nie wyrzucaj starych gumek: 7 przydatnych zastosowań w kuchni i gospodarstwie domowym - gim44 Nigdy nie przyklejaj się do patelni: cienkie naleśniki z siatki - bosko pyszne nawet bez mleka - gim44 De dokter zette alles recht en legde uit of diëten met bloedgroepen wel of niet werken - Twisk Bloemen Het signaal zal zwak zijn: de plaatsen waar je beter geen WiFi-router plaatst - Twisk Bloemen Krokant en niet aangebrand: chef onthult het geheim van perfect gebakken aardappelen - Twisk Bloemen Teken komen er wel mee weg: een centenbesparende wonderoplossing die je beschermt tegen bloedzuigers - Twisk Bloemen Gooi het niet zomaar weg: de beste manier om een wc-papierhoes te gebruiken heeft een naam gekregen - Twisk Bloemen Ze maken niets kapot: dokter Solomatina ontkracht 3 mythes over magnetrons - Twisk Bloemen Vrij van parasieten en schimmels: Roskachestvo heeft het beste boekweit genoemd - Twisk Bloemen Vlees wordt sappig en zacht: vermijd 4 fouten bij het bereiden van rundvlees - Twisk Bloemen Een dierenarts heeft gewaarschuwd voor de grote gevaren van katten - Twisk Bloemen 'Het is een stom idee': 5 zinnen die onzekere mensen zeggen - Twisk Bloemen Zet de suiker in de koelkast: deze truc zal je verrassen met verbluffende resultaten - Twisk Bloemen Doe dit bij je aardbeien na de oogst - anders krijg je er een jaar later spijt van - Twisk Bloemen Er is geen haast bij: alle ideale data voor het planten van uien in de grond in de lente - Twisk Bloemen Wikkel de pot in folie en kijk - je ogen zullen uitpuilen van het resultaat - Twisk Bloemen Probeer de vogels op het terrein niet bang te maken - daarom maak je de buren alleen maar kwaad - Twisk Bloemen Neem een lepel en ga voor een spiegel staan - je zult blij zijn als je het resultaat ziet - Twisk Bloemen Dit advies van 'ervaren' tuiniers zal uw moestuin in een woestenij veranderen: dit is wat u niet op het perceel moet gebruiken - Twisk Bloemen Beschamend chic en dom: waarom je geen namaakmerken kunt kopen - slimme fashionista's doen dat al lang niet meer - Twisk Bloemen Doe een lege fles in de stortbak van het toilet: je zult versteld staan van wat er daarna gebeurt - Twisk Bloemen 5 badkamer renovatie fouten: controleer jezelf - of je zult er later spijt van krijgen - Twisk Bloemen Geef hortensia's met dit product al in mei water: ze zullen weelderig en langdurig bloeien - Twisk Bloemen Schoenen verspreiden zich razendsnel: met deze slimme truc worden schoenen en laarzen groter - Twisk Bloemen Horoskooppi 29.04 kaikille eläinradan merkeille: Ota Ruusunpunaiset Lasit Pois - Ravintola Palokka Kellastuneet pistorasiat ja kytkimet loistavat jälleen: muista tämän liuoksen koostumus - Ravintola Palokka Miten tajuavat kotiäidit käyttävät vetyperoksidia kotona ja kotona: 7 hyödyllistä lifehackia - Ravintola Palokka Miten pelastaa nopeasti kellastuva valkosipuli: muista tämän ravitsevan rehun koostumus - Ravintola Palokka Asiantuntijat ovat nimenneet suositun vihanneksen tehokkaaksi kolesterolin alentajaksi - Ravintola Palokka Horoskooppi tälle päivälle: 28.04 - Ravintola Palokka Voi, majoneesi, mannasuurimot: 6 epätavallisen tehokasta kotitalouskäyttöä - Ravintola Palokka Älä heitä vanhoja tyynynpäällisiä pois: kolme tapaa käyttää niitä kotona - Ravintola Palokka Älä heitä vanhoja verhoja pois: 8 tehokasta käyttötapaa kotiin ja keittiöön - Ravintola Palokka Miten muuten käyttää metallisia sieniä: 10 tehokasta tapaa keittiöön ja kotiin - Ravintola Palokka Hedelmien kypsyminen nopeutuu: muutamia tapoja käyttää banaanin kuoria - Ravintola Palokka Älä heitä vanhaa leipää pois: 8 hyödyllistä käyttötarkoitusta kotiin ja keittiöön - Ravintola Palokka Älä kiirehdi heittämään laukkuklipsejäsi pois: 8 tapaa käyttää niitä kotona ja keittiössä - Ravintola Palokka Kuinka pelastaa ylisuolattu keitto: kaksi edullista kotitekoista tuotetta voi auttaa - Ravintola Palokka Niitä ei saa huuhdella lavuaarista alas: nämä aineet tukkivat varmasti putket - Ravintola Palokka Älä heitä ylijäänyttä wc-saippuaa pois: 6 hyödyllistä käyttötarkoitusta kotiin ja kotitalouteen - Ravintola Palokka Älä heitä tapetin tähteitä pois: 11 tapaa käyttää niitä keittiössä ja kotona - Ravintola Palokka